Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe, czynnościowe zaburzenie motoryki przewodu pokarmowego. Przyczyny tej choroby nie zostały dokładnie poznane, niemniej możemy wyróżnić pewne czynniki, które sprzyjają jej rozwojowi.
Zespół jelita drażliwego jest przewlekłą chorobą jelita cienkiego i jelita grubego, która nie jest związana ani z czynnikami organicznymi (czyli uszkodzeniami jelit), ani biochemicznymi (czyli zaburzeniami metabolizmu). Przyczyny tej choroby nie są do końca znane, ale istnieje pewna grupa czynników, które odgrywają rolę w jej rozwoju.
Czynniki wpływające na rozwój IBS
Wyróżniamy rozmaite czynniki, których wystąpienie może zwiększać ryzyko pojawienia się zespołu jelita drażliwego. Należą do nich:
- zaburzenie mikroflory przewodu pokarmowego – czyli zmniejszenie lub zwiększenie liczby bakterii przewodu pokarmowego bądź zmiana ich proporcji
- przebycie biegunki infekcyjnej – wywołanej bakteriami z grup Salmonella, Escherichia coli, Campylobacter, Shigella i Vibrio lub wirusami, np. Norwalk; w takiej sytuacji objawy mogą pojawić się bezpośrednio lub kilka tygodni po zakażeniu, zdarza się to również do 12 miesięcy od zakażenia
- zaburzenia funkcji motorycznej jelit, czyli perystaltyki – może wynikać z nieprawidłowego wydzielania hormonów i neuroprzekaźników, wadliwej czynności mięśni gładkich jelita lub z zaburzeń funkcjonowania autonomicznego układu nerwowego
- czynniki emocjonalne, psychologiczne lub zaburzenia psychosomatyczne: depresja, stres, zaburzenia nastroju, zaburzenia emocjonalne czy traumy mogą wpłynąć na ujawnienie się choroby bądź jej zaostrzenie
- nadwrażliwość trzewna – jest to sytuacja, w której bodźce naturalne, takie jak rozciąganie się ściany jelita podczas przesuwania się treści pokarmowej, odbierane są przez układ nerwowy jako niewłaściwe; odpowiedzią na to jest ból brzucha i wzmożona aktywność części mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie bólu
- zaburzenia na osi mózgowo-jelitowej
- predyspozycje genetyczne
- dieta obfitująca w tłuszcze zwierzęce, sztuczne węglowodany oraz cukry: fruktozę, fruktooligosacharydy i sorbitol
- alergie i nietolerancje pokarmowe: alergia pokarmowa zależna od immunoglobuliny E, nietolerancja laktozy, fruktozy, fruktanów i sorbitolu, wrażliwość na gluten
- zaburzenia układu immunologicznego w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego
- nadużywanie środków przeczyszczających, leków hormonalnych, antybiotyków zaburzających florę jelitową
- operacje w obrębie przewodu pokarmowego
Za czynniki podstawowe uważa się zaburzenia motoryki jelit, nadwrażliwość trzewną oraz zaburzenia jelitowego układu nerwowego. Przyczyny te mogą współwystępować[1].
Czynniki nasilające objawy
Choć przyczyny wystąpienia IBS nie są do końca znane, można wymienić sytuacje i czynniki, które wywołują nasilenie objawów choroby. Należą do nich przede wszystkim spożycie drażniących składników pokarmowych, narażenie na stres czy niewłaściwa dieta. W przypadku postaci zaparciowej do czynników związanych z odżywianiem należy m.in. przyjmowanie posiłków opartych w dużej mierze na tłuszczach zwierzęcych, wzmożone spożywanie słodyczy, picie niewielkiej ilości płynów[2].
Przyczyny powstawania zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, ale eliminacja czynników ryzyka może pomóc w pozbyciu się objawów choroby i poprawieniu jakości życia.